10 RE صفحه آرایی وطراحی کتاب
پنجشنبه 12 اردیبهشت 1398 - 10:41
سنگ خارا یا گرانیت (به فرانسوی: granite) گونهای سنگ آذرین درونی است. به همین دلیل، بافتِ آن دارای دانههای متوسط تا درشت است و دارای کوارتز (دُرّ کوهی) و فلدسپات، میکا، و پارهای کانیهای دیگر میباشد. بسته به کانیهایِ موجود در سنگ خارا و شیمی آن، این سنگ به رنگهای گوناگونی، از صورتی تا خاکستریِ پررنگ و حتی سیاه، یافت میشود. این سنگ از سنگینترین سنگها با چگالی ۲٫۷۵ گرم بر سانتیمتر مکعب بهشمار میرود.
سنگ خارا یکی از محکمترین و سختترین سنگها میباشد. به همین خاطر به عنوان مصالح ساختمانی به صورت گستردهای استفاده میشود. مقاومت این سنگ در مقابل ساییدگی باعث استفاده گسترده از آن در آزمایشگاهها شدهاست. مقاومت و سختی بالای این سنگ این امکان را فراهم میکند که ورقههایی به ضخامت تنها چند میلیمتر از این سنگ ساخت.
لازم است ذکر شود که واژه گرانیت دارای ریشه لاتین میباشد.
سنگ خارا سنگی است که از سرد شدن تودههای مذاب شکل گرفتهاست. گرانیت سمبل سختی، مقاومت و دوام است. سنگ خارا به رنگهای سفید، خاکستری، پرتغالی، سبز، مشکی، قرمز و غیره دیده میشوند. گرانیتها نسبت به سنگهای آهکی سختتر اما یکنواخت تر هستند. سنگهایِ خارا به راحتی خش برنمیدارند و مقاومت آنها در مقابل حرارت بالا میباشد. گرانیت بهترین کاربرد را در سنگفرش بیرونی و در مکانهایی که در معرض عبور و مرور زیاد است، دارد و نیز آن را میتوان در نمای بیرونی و سنگفرش داخلی ساختمان و پلهها استفاده نمود. این سنگها از کشورهای آسیای میانه مانند هندوستان، چین، تایوان و ویتنام خریداری میگردند و از کیفیت بسیار بالایی برخوردار میباشند. این نوع سنگ شامل ۲ نوع طبیعی ورنگشده میباشد که از انواع آن میتوان به سنگهایی با نام هلویی و نخودی و قرمز رنگ شده، بلک گالکسی، شانسی بلک، کارمن رد، بالتیک براون، مپل رد، جوپارنا، مولتی کالررد ولگابلو، بیداسر قهوهای، بیداسر سبز، باش پارادیسو، تن براون، سیلور پرل … اشاره کرد.
از آنجا که سنگ خارا سختی بالایی دارد، هزینه برش و فرآوری آن بیش از سنگهای آهکی میباشد و همچنین دارای طول عمر و دوام بسیار بالاتر از سنگهای آهکی است.
گرانیت چیست؟
گرانیت سنگ آذرین رنگ روشنی است که دانههای آن به قدری بزرگ هستند که میتوان با چشم غیرمسلح آنها را مشاهده کرد (برخی سنگها به قدری ریزدانهاند که هیچ دانهای نمیتوان در آنها با چشم دید). گرانیت به واسطه تبلور آرام مواد مذاب (ماگما) در زیر زمین تشکیل میشود. سنگ گرانیت عمدتاً از کوارتز و فلدسپار و به مقدار خیلی کمتر از میکا (طلق) ، آمفیبول و کانیهای دیگر تشکیل شده است. این ترکیب کانیها معمولاً موجب رنگ قرمز، صورتی، خاکستری یا سفید میشود (کوارتزو طلق سفید دانههای سفید رنگ و فلدسپار دانههای صورتی رنگ)، و کانیهای تیره مانند طلق سیاه (بیوتیت) بخش تیره سنگ را تشکیل میدهند که در تمام سنگ قابلمشاهدهاند.
شناختهشده ترین سنگ آذرین
گرانیت شناختهشده ترین سنگ آذرین است. بسیاری از مردم سنگ گرانیت را میشناسند چون متداولترین سنگ یافت شده در سطح زمین بوده و برای ساخت بسیاری از اشیا در زندگی روزمره از آن استفاده میشود از جمله روی کابینتها و پیشخوان، کف پوش، سنگفرش، جدول، پله، نمای ساختمان و سنگ قبر و یادبود. به خصوص اگر در شهر زندگی میکنید در اطراف خود مصارف مختلف گرانیت را مشاهده میکنید.
گرانیت: نمونه گرانیت بالا یک نمونه معمول گرانیت حدود 5 سانتیمتری است. اندازه دانههای آن به قدری درشت است که میتوانید کانیهای اصلی را ببینید. دانههای صورتی فلدسپار ارتوکلاز هستند و دانههای شفاف تا دودی، کوارتز یا مسکویت (میکای سفید) هستند. دانههای سیاه ممکن است بیوتیت (طلق سیاه) یا هورنبلند (آمفیبول) باشند. کانیهای متعدد دیگر نیز ممکن است در گرانیت وجود داشته باشند.
کاربردهای فراوان گرانیت
گرانیت به خاطر ظهور زیاد آن در طبیعت بسیار شناخته شده است (در ایران کوههای سهند، سبلان، رشتهکوه الوند در غرب، شیرکوه یزد و جنوب خراسان و کوه تفتان از منابع مهم گرانیت به شمار میآیند).
معانی مختلف گرانیت
واژه "گرانیت" توسط افراد مختلف با معانی مختلفی استفاده میشود. در دورههای مقدماتی یک تعریف ساده استفاده میشود. تعریف دقیقتر آن در سنگشناسی (زمینشناسانی که در مطالعه سنگها تخصص دارند) به کار میرود. و کلمه گرانیت، زمانی که توسط فروشندگان سنگهای تزئینی استفاده میشود، میتواند تعاریف بسیار متفاوتی داشته باشد.
این تعاریف گوناگون از گرانیت ممکن است منجر به مشکلاتی در ارتباط با افراد شود اما اگر بدانید فرد مقابل که از واژه گرانیت استفاده میکند کیست میتوانید این واژه را در جایگاه خود تفسیر کنید. سه کاربرد متداول واژه گرانیت به شرح زیر است:
الف- تعریف گرانیت در دورههای مقدماتی
گرانیت سنگ آذرین رنگ روشن و دانه درشت است که عمدتاً از کوارتز و فلدسپار و به مقدار کمتری از کانیهای میکا و آمفیبول تشکیل شده است. این تعریف ساده، دانشجویان را قادر میسازد به سادگی سنگ را با بررسی ویژگیهای ظاهری تشخیص دهند.
ب- تعریف سنگشناسی
گرانیت یک سنگ پلوتونیکی است که در آن، کوارتز 10 تا 50 درصد از ترکیبات فلسیک و فدلسپار آلکالی 65 تا 90 درصد از کل فلدسپار آن را تشکیل میدهد. استفاده از این تعریف نیاز به شناسایی کانیشناسی و تواناییهای زمینشناسی کافی دارد.
بسیاری از سنگهایی که با تعریف دورههای مقدماتی به عنوان گرانیت شناخته میشوند، توسط سنگشناسان گرانیت نامیده نمیشوند و ممکن است به جای آن از واژه گرانیت آلکالی، گرانودیوریت، پگماتیت یا اپلیت استفاده کنند. سنگشناسان ممکن است این سنگها را گرانیتوئید بنامند نه گرانیت. تعریفهای دیگری نیز بر اساس ترکیب کانیشناسی برای گرانیت وجود دارد.
پ- تعریف تجاری
واژه گرانیت توسط فروشندگان سنگهای تزئینی و ساختمانی برای ساخت پیشخوان، سنگ کف، نما، پله، جدول و محصولات دیگر استفاده میشود .
در صنعت بازرگانی سنگ، گرانیت سنگی است که دانههای آن با چشم قابلمشاهده بوده و سخت تر از سنگ مرمر است. در این تعریف گابرو، بازالت، پگماتیت، شیست، گنیس، سینیت، مونزونیت، آنورتوزیت، گرانودیوریت، دیاباز، دیوریت و بسیاری سنگهای دیگر همه گرانیت نامیده میشوند. تمام تصاویر این مقاله، از این دیدگاه گرانیت هستند.
کاربردهای گرانیت
گرانیت اغلب به صورت سنگ بنا (dimension stone) استخراج میشود (سنگ طبیعی به صورت بلوکهایی با طول، پهنا و ضخامت مشخص برش داده میشود). گرانیت به قدری سخت است که در مقابل بیشتر سایشها مقاوم است و به اندازهای مستحکم است که وزن قابلتوجهی را بتواند تحمل کند و تا حدی خنثی است که در مقابل هوازدگی مقاوم باشد و میتوان آن را با ساب زدن براق کرد. این ویژگیها باعث میشود گرانیت سنگ بسیار محبوب و مفیدی به عنوان سنگ بنا باشد.